"Wij hebben dezelfde ziekte, ook ik word soms gekweld door lawaai, de stormen beginnen in mijn buik, achter mijn voorhoofd storten huizen in, een lading puin, een lawine gooit mijn ingewanden overhoop, ik voel me beroerd, stik bijna, ik ben gewond, buiten mezelf, in de war en kom in opstand tegen mijn innerlijke wonden, het geschreeuw van die vrouw, mijn slachtoffer en mijn vriendin, mijn gefolterde dubbelgangster; ik ben opengebarsten of zal openbarsten, ik verkeer in het grootste gevaar, ben een speelbal van de branding, vervolgens val ik ten prooi aan de zware golven van een woelige zee, word ik bedreigd door zwavel, stormwind, een tyfoon, alles beweegt, touwen slaan tegen de masten van de schepen aan de kade, laten ze kreunen, een luik klappert tegen een muur, een bijl slaat een houten huisje, een schuilhut kapot, iemand maakt een einde aan zijn leven, in de kelder breken flessen, zelfs als het rust zet mijn hart kleine stapjes, het raakt verhit en mijn moeder verscheurt haar lakens: de nakomeling is een ramp, onverdiend, het geheim, de verborgenheden, het verzwijgen, het spreekverbod pleiten hem vrij; wie zwijgt stemt toe, degenen die op de hoogte zijn sluiten zich daarbij aan en besmetten de omgeving, ik ben een moordenaar, een kind dat zijn eigen moeder heeft omgebracht."

Dit is een willekeurige zin, boek opengeslagen en begonnen met typen - niet uitgezocht om de langste zin voor te schotelen. Ik kreeg het er benauwd van. Het citaat uit de recensie van Tahar Ben Jelloun op de achterflap '... de zinnen zijn kort en snijdend…' slaat vast op een ander boek. Het boek van Bouraoui staat - denk ik, want mijn hoofd raakte ook steeds verstopter van al die holle woorden en frasen - vol met symbolen. Hoofdpersoon, een jongen die af en toe als een tweeslachtig (hermafrodiet of alleen in de psyche) is gehuisvest onder het dak, op de zolder (zeg maar de ratio); de zaken waar hij achter komt hebben zich afgespeeld in de kelder van het huis (het diepste onderbewuste). Dat is nog wel te volgen, maar daarna buitelt de symboliek alsmaar door (of niet?). Daar komt bij dat volgens mij de vertaling ook niet al te soepeltjes loopt. Uitgeverij De Geus, die het Dansfeest van de Murenen uitgaf in die leuke, handzame serie kleine boekjes, heeft Jan Versteeg in de arm genomen en die heeft in ieder geval geen verstand van make up. Er is zoiets als 'fond de teint', of 'fondation' en daar maakt Jan 'onderlaag' van (blz. 77) en (blz. 148) zelfs het 'smeersel voor de onderlaag'. Dat verkopen wij niet in Nederland. Sterker nog, we gebruiken vaak de Franse of Engelse term. Ook praat hij consequent over 'het geslacht' als hij het 'geslachtsorgaan' bedoeld. Met de Franse tekst ernaast zijn er misschien nog wel meer rare dingen te vinden. Mij gaf het in elk geval weinig vertrouwen in het geheel. Dolblij was ik dat ik het boek uithad. Het is gewelddadig, haatdragend, muf en kleinzielig. Ook is zo voelbaar dat het onderwerp te groot is voor de jeugdige schrijfster (zie foto), die van 1967 is en dus meer dan 20 jaar na WO II het levenslicht zag. De twee eerdere boeken van Bouraoui (De Gluurster en Dode Vuist) laat ik fijn aan mij voorbijgaan.

Zijn Vrouw, roman van de eveneens Franse Emmanuèle Bernheim, is na de brij van woorden van Bouraoui een verademing. Korte zinnen die bijna filmisch beelden weergeven.
"Claire schrok wakker. De ruiten trilden. De vloer dreunde. Haar wekker liep af maar ze hoorde hem nauwelijks, zoveel kabaal was er. Ze stond op en deed de luiken open. Andere bewoners van de straat, in pyjama of nachthemd, stonden voor hun raam." Ook een willekeurige zin.
Het verhaal is simpel, grappig en wrang. Claire is 30 en huisarts met een bloeiende praktijk. Ze krijgt een verhouding met Thomas Kovacs, aannemer en getrouwd, vader van 2 kinderen. Claire bewaart allerlei souvenirs van hun liefde. Bovendien meent ze overal 'Zijn vrouw' te zien en in allerlei situaties stelt zij zich Thomas voor met zijn vrouw.
"Er zou een nieuw jaar beginnen. Om twaalf uur werd er gezoend. Op dat precieze moment kuste Thomas zijn vrouw, dat wist Claire zeker."
Zulke bezetenheid vraagt om onverwachte ontwikkelingen en die vinden er dan ook plaats. Bernheim gebruikt niet één woord te veel. Vlijmscherp schetst ze de ambigue houding van Claire (waar een hoop in te herkennen valt, dames!). Zijn Vrouw is een al ouder boek van Bernheim (1993).