De achterflap van mijn '1963-editie' (het boek ruikt ook werkelijk naar 36 jaar oud) is uitgesproken in een oordeel. 'Eenzaam Avontuur' is "een parel uit de Nederlandse romanproductie". Het is "een hoogst persoonlijk werk, met een van de meest waardevolle bijdragen tot de Nederlandse litteratuur". 'Eenzaam Avontuur', verschenen in 1948, was ook een roman die "een beroering wekte, zoals weinig boeken in de vaderlandse letteren vermochten te doen. Men viel dit werk om zijn 'gedurfd' thema scherp aan, waar anderen het uitbundig prezen." Maar wat is dat 'gedurfd thema'? Is dat de huwelijkse ontrouw? Lust om de lust? Of het openlijk noemen van de damesliefde? Daarover rept de achterflap niet. Het gedurfde blijft aan de buitenkant ongenoemd. Zo modern waren we in 1963 nu ook weer niet. Laat staan in 1948.
Oneerbiedig zou ik 'Eenzaam Avontuur' 'Fifty ways to leave your lover' willen noemen. Maar het zijn wel fifty prachtige ways! De relatie / het huwelijk van Alide en Bart Kosta springt omdat Alide een heimelijke verhouding heeft met kapper Peps. Dit gebeurt in het zomerhuisje Mon Repos. In het buurhuisje, Mon Plaisir, zitten vier jonge vrouwen - Hilda, Annie, Yolanda en Berthe - die onwillekeurig bij dit drama worden betrokken. Kosta is er kapot van en moet verwerken dat zijn Alide anders is dan hij heeft gedacht. Er is een Alide en er is een Peps-Alide. In feite waren er natuurlijk nóg meer Alides, want voor Kosta heeft zij relaties gehad met een bootsman en een vrouw, Sascha. Al tijdens hun relatie schreef Kosta een 'psychologische thriller' over de detective King die de gifmoordenares Juliette moet ontmaskeren, maar verliefd op haar wordt. Of niet? Het verwerkingsproces, het eenzaam avontuur, van Kosta vindt voor een groot deel plaats door het creëren van belevenissen tussen King en Juliette.
'Eenzaam Avontuur' krijg je als lezer niet cadeau. Toch was ik op bladzijde 13 al gegrepen door Blaman's taal: "Ze werden beveiligde, tevreden en gelukkige kinderen zodra ze de armen om elkaar heensloegen. En hij, die zo dor en stil was, raakte aan 't praten en vertelde haar alles wat hij weleens gedroomd en gedacht had: wist hij ooit tevoren dat hij zo'n grote wereld in zich sloot? Een wereld vol avonturen en mensenwijsheid?" De lijdensweg van Kosta en Alide wordt vanuit diverse perspectieven verteld en daardoor heen probeert King zijn Juliette te betrappen. Schijn en werkelijkheid raken steeds meer met elkaar verward en niet altijd is even duidelijk of iets nu echt is gebeurd of alleen in hoofd van Kosta. Zo belangrijk is dat tenslotte niet. Blaman beschrijft pijnlijk nauwkeurig hoe na het vertrek van een grote liefde de waanzin om de hoek voor je klaar kan staan.
Het is nu meer dan 50 jaar geleden dat het boek verscheen. Hoe geschokt was men toen over de passages rond Berthe en Alide die, oh, heel puur hoor, maar toch, duidelijk spreken over lichamelijke liefde tussen vrouwen? Een ander eenzaam avontuur. Of sprak men schande over Alide die ook ooit van een vrouw had gehouden en steeds de weg van de lichamelijke liefde koos - voor Peps die haar 'zijn hete lippen' gaf, terwijl de liefde van Kosta toch zeer vergeestelijkt is? Of wekte het beroering dat King en Juliette zonder huwelijk de liefde met elkaar bedreven?
Eenzaam avontuur is een tijdsdocument in een tijdloos mooie taal geschreven.
