Alessandro Baricco is schrijver, musicoloog, saxofonist en gelegenheidsacteur. Vooral dat laatste vind ik mooi, want wat is de gelegenheid? Gaat het er om dat Baricco de gelegenheid heeft of krijgt? En op het podium of in het leven? Signor Baricco neemt de gelegenheid altijd en vertelt ons bij gelegenheid de werkelijkheid. Met fluweel. Niet de werkelijkheid zoals wij die kennen en niet willen zien. Baricco neemt ons mee naar een andere dimensie.
In een Land van Glas
komen we aan in Quinnipak. Daar ontmoeten we Jun en mijnheer Rail, Pehnt
en Pekisch, mevrouw Trepper en niet te vergeten Andersson en Hector Horeau.
Het is de tijd dat de trein nog het grootste wereldwonder is (en we kunnen
ons afvragen of er daarna nog wel een groter wonder is uitgevonden) en
snelheid zijn intrede doet.
Iedereen in Quinnipak heeft een bijzonder doel in het leven. Pekisch voorziet
de stad van speciale muziek. Andersson leeft voor glas en weet daar ook
alles over. Mijnheer Rail, leeft voor Jun en zijn glasfabriek en wil hartstochtelijk
graag een spoorlijn leggen van 200 kilometer kaarsrechte rail. Mevrouw
Trepper kneedt met haar zelfgecreëerde verleden de toekomst en Hector
Horeau is architect van glas. Jun is een passant. Zij blijft alleen maar
omdat ze niet weggaat.
Het verhaal zingt, lacht, huilt en danst over de bladzijden. Als we moeten
weten wat snelheid is gaat Baricco snel en staccato schrijven en dan hijg
je als je na twee bladzijden de zin uit hebt. Maar dan weet je wel wat
snelheid is. Staat de tijd even stil dan krijgen we woorden met veel rust.
Barricco musiceert met woorden, geeft wisecracks, halve en hele waarheden,
nieuwe en oude gezichtspunten en weet telkens weer net een andere kant
uit te gaan dan je verwacht. Weten jullie wat lezen is, eigenlijk? Ik
moet dat vertellen - we moeten dat allemaal steeds vertellen:
"Een geopend boek betekent altijd aanwezigheid van een lafaard - je ogen gekluisterd aan die regels om je blik niet te laten stelen door de brandende wereld - de woorden die één voor één het geraas van de wereld door een ondoorzichtige trechter drukken zodat het in glazen vormpjes wordt gegoten die men boeken noemt - de geraffineerdste manier om je terug te trekken, dat is de waarheid. Een rotstreek. Maar wel: heel teder. Dat is belangrijk, en dat moet altijd worden onthouden, en overgeleverd, beetje bij beetje, van zieke op zieke, als een geheim, het geheim, zodat het nooit verloren gaat door iemands ontkenning of door iemands kracht, zodat het altijd zal overleven in het geheugen van tenminste één uitgeputte ziel, en daar zal klinken als een vonnis dat iedereen tot zwijgen kan brengen: lezen is een heel tedere rotstreek." (blz. 62)
Nog meeslepender dan Land
van Glas is Oceaan van een Zee. In de herberg Almayer, vlak
aan zee, logeert een gezelschap van zonderlinge personen. Allen zijn gefascineerd
door de zee en hebben er hoge verwachtingen van. De vijftienjarige Elisewin
moet er haar angst voor het leven kwijtraken en Pater Pluche mag haar
begeleiden. Professor Bartleboom onderzoekt voor zijn Encyclopedie van
Limieten waar de zee eindigt. De schilder Plasson wil het portret van
de zee schilderen, maar dit lukt alleen als hij het begin kan vinden.
De wonderschone Ann Deverià, die naar zee is gestuurd door haar man om
te genezen van haar overspeligheid. Of Adams met de ogen van een gejaagd
dier, waarvoor is hij eigenlijk daar? Er zijn de kinderen - maar misschien
zijn het wel eeuwenoude volwassenen die het vermogen om te spelen niet
zijn verloren - die de herberg lijken te runnen. Dira, Dol, Doot en volgens
mij was er ook nog een Ditz. Ik zou stiekem weleens willen weten hoe de
namen van alle Baricco-mensen in het Italiaans klinken? Hetzelfde of van
een andere vreemdheid?
Alle gasten vragen zich af wie er in de zevende kamer logeert. Het midden
van het boek speelt in de buik van de zee en voert ons mee op een gewelddadige
tocht. We leren de Savigny kennen, en de admiraal en Thomas. De ontknoping
volgt in een grootse finale in het derde deel van het boek.
Prachtige citaten zou ik kunnen geven over dit boek dat soms lijkt op
een heldere droom of een nevelige film, maar steeds doorzingt als een
opera. Wijze opmerkingen of bizarre visies die bij nader inzien toch gewoon
zijn. Maar je moet het zelf proberen. Je moet het zelf proberen. Moet.
